Bezelye
Bezelye, baklagiller ailesinin taze, yeşil kabuğu ve küçük taneleri olan, sadece taneleri tüketilen bir bitki çeşididir. Ayrı taç yapraklı, iki çenekli baklagiller ailesinden tırmanıcı özelliği olan bir bitkidir. Bezelye adı verilen bu lezzetli ve çok besleyici sebze ilkbahar ve yaz aylarında yetişir. Gövdesi çok uzun olup, bitkinin ağırlığını kaldıramayacak kadar incedir.
Beyaz çiçek açan bir bitki olup, yuvarlak taneleri vardır. Meyvesi bakla veya fasulyeye benzeyen bu bitkinin tohumları bir kılıf içerisinde dizilmiş gibidir. Bezelye sebzesi çok eski dönemlerden bu yana yetiştirilmektedir. Bezelyenin ana vatanı Avrupa ve Batı Asya'dır. İlk ve orta çağlarda, Orta Avrupa ve Kuzey Avrupa'da, 21. Yüzyıldan sonra da İngiltere'de geniş ölçüde yetiştirilmeye başlanmıştır. Günümüzde ise dünyanın pek çok yerinde yetiştirilebilmektedir. Ülkemizde ise diğer sebzeler ve fasulye kadar olmamakla beraber bol miktarda yetiştirilen bir sebzedir.
Bahçe bezelyesi, tarla bezelyesi adları verilen bu bir senelik otsu bitkinin birçok türü bulunmaktadır. Bunlardan bazıları bodur olup 30–40 cm boylanarak yeşil yapraklarıyla toprağa yayılıp zemini örtmektedir. Bu tür bezelyeler tarla bezelyesi olarak adlandırılmaktadır. Çiçekleri karışık renkli olup, taneleri basık, renkleri de esmer kül rengi veya yeşil renktedir Ekseriya taneleri lekelidir. Sırık bezelyesi denilen diğer bir çeşidi ise gövdesinden çıkardığı sülüklerle uzun boylu ne bulursa ona tutunan tırmanıcı bir bitkidir.
Sırık bezelyesi daha çok bahçe bezelyesi olarak tanımlanmaktadır. Sırık bezelyesinin çiçekleri ise beyaz olup, taneleri yuvarlaktır. Tanelerine göre beyaz, sarı ve yeşil olan türleri de vardır. 70–90 cm'ye kadar uzayabilen bir türdür. Bu sırık bezelyeleri yetiştirilirken herekle desteklenmek durumundadır. Bezelye türlerinden bazılarının sadece taneleri tüketilir. Bazı bezelyelerde ise parşömen adı verilen sert tabaka bulunmamaktadır. Sultani bezelye adı verilen bu tür bezelyeler kabuğuyla beraber tüketilir. Bir başka önemli çeşidi ise taneleri irice olan araka bezelyesidir. Bezelye nişasta, lif, antioksidan, karoten ve protein miktarları yüksek olan bir besindir. Bezelye C vitamini açısından diğer baklagillere göre daha güçlüdür. İçeriğinde C vitaminin yanı sıra; A, B, demir, fosfor ve potasyum gibi mineralleri de barındıran bir besindir.
Bezelye Üretimi Nasıl Yapılır?
Bezelye bitkisi, kurutulmuş taneleriyle çoğaltılır. Bu taneler, bezelye tarımının yapılacağı bahçe ya da tarlaya doğrudan doğruya ekilerek üretime başlanır. İlkbaharda hasadı yapılan bezelyelerin ekim işlemleri ekim-kasım-aralık aylarında, yazın hasadı olan bezelyelerin ekimleri ise ilkbahar aylarında yapılmaktadır. Kışı sert olmayan bölgelerde ilkbaharda hasat alınacak şekilde ekim yapılmalı, kışı sert olan bölgelerde ise yazın hasadı yapılacak şekilde ekimler yapılmalıdır. Bezelye tohumları ise kesinlikle soğuk ve yaş olan toprağa ekilmeye uygun değildir, aynı toprakta iki sene art arda bezelye tarımı yapılmamaya dikkat edilmelidir. Baklagillerden olması, toprağı temiz, güçlü bir şekilde bırakmasından ötürü, kendisinden sonra herhangi bir tahılın ekilmesi daha uygundur.
Bezelyenin Faydaları Nelerdir?- Bezelye bitkisi lif yönünden zengin olması sayesinde kalp-damar hastalıkları yönünden koruyucu özelliğe sahiptir ve kan şekerini dengeler.
- Kolayca çözümlenebilir türlü lif maddelerini çok miktarda bulunduran bezelye, çoğunlukla kanda bulunan kötü kolesterol düzeyini düşürücü tesire sahiptir.
- Kalp krizi geçirme riskini aza indirger. Besinde bulunan yüksek orandaki lif, midede uzun süre kalabilir. Böylece kandaki şeker düzeyindeki artma ve azalmaları bir düzene sokarak vücudun enerji düzeyini sabit tutar.
- İştahı açıcı olmasının yanı sıra kişilerin ruhsal durumunu da düzeltir.
- Yüksek oranda B1 vitamini bulunan bezelye, uykuyu düzenleyici etkiye sahiptir.
- Karaciğerin çalışmasını düzenler ve bağırsak kanseri olma riskini azaltır.
- Bezelye taze olarak tüketildiğinde bağırsakları çalıştırarak kabızlığı engeller.
- Kasların gelişmesine ve yenilenmesini sağlar. Kemik gelişimini destekler.
19.01.2024 23:41:15
Bezelye ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Herkese açık dizin kaynağımıza katkıda bulunabilirsiniz. Sayfayı Düzenle
|
